Vurdering av slaktetidspunkt på lam

Ove Sørestrand

Husdyr har alltid vore mi store interesse. Eg var tidleg med i fjøset på morsgarden på Skor i Hyllestad. Tida med handmjølking, som framleis var fleire plassar på 1960-talet, hugsar eg godt.

Medan mor mjølka var dyra gode leikekameratar, og fleire gonger med ei brødskive i handa og kortreist mjølk, vart frukosten teken. Den tida var også utmarka ein viktig ressurs, og turane etter kyr til mjølking og tilsyn med sauene, var nok med på at ein seinare i livet har hatt stor interesse og glede av fjellturar med tilsyn av dyr, jakt og fiske.

Seinare tok foreldra mine over garden Sørestrand på Lavikdal i Høyanger. Etter ein bustadbrann i 1974 vart det bygd bustadhus, nytt fjøs og dyrking av nytt areal.

Eg gjekk på Mo Jordbruksskule, og starta etter dette som avløysar i bygdene heime. No er det bror min med familie som har garden, og dei har bygd nytt lausdriftsfjøs til mjølkekyr. Landbruksrådgiving har vore mitt arbeid gjennom 36 år, med lengste tida i TINE. Eg var ein periode innom Nortura, og no seinare år NLR Vest.

Det har vore mange spennande oppgåver opp gjennom åra, men ei av dei største var nok sanering av geitebuskapane, som no er fri fleire sjukdommar. Dette gjorde at vi no har ei geit med god helse, svært god mjølkekvalitet og mange gode produkt.

Som vanleg er hausten ei travel tid, og helgane har stort sett gått med til kåring av verlam på ulike stader i Sogn og Fjordane. Dette har eg vore med på sidan 1980-talet. Eg har alltid vore interessert i avlsarbeid, og det er viktig å bruke moglegheitene som ligg i å velje avlsdyr med eigenskapar som ein ynskjer å forbetre i eigen buskap.

Det nærmar seg sanking og slakting av lam, og prisløypene er slik at det vil løne seg å levere slaktemogne lam frå månadsskiftet august/september.

Holdvurdering er eit godt hjelpemiddel for å plukke ut slaktelam til rett tid, og har ein lært seg holdvurdering, og kan vurdere holdet på eigne dyr, er dette kunnskap som kan brukast gjennom året i buskapen.

Holdvurdering er like aktuelt uansett driftsopplegg og rase, og er den faktoren som spelar mest inn på resultatet om hausten, slik at det er viktig å bruke noko tid på dette.

Holdvurdering er ein metode for å vurdere muskel og feitt på lammet, og utgangspunktet er å vurdere fyljande punkt på dyret.

Kjenn på torntappane og tverrutvekstar på ryggen, bak siste ribbein.

Ta grep om ryggen, og kjenn hardt
Stryk over ribbein
Ta grep om halerot
Tenk over kva du kjenner – om det er bein eller feitt/kjøtt

Det vil vere til stor hjelp å notere kva ein trur lammet slaktar seg som, og samanlikne med avrekning frå slakteri. Kvalitetstilskotet på lam frå Staten er kr 525,- pr stk. for alle lam som kjem i slakteklasse O+ eller betre. For eit lam på 18 kg vert tilskotet ca. 30 kr pr kg.

Ved utplukk av slaktelam tek ein utgangspunkt i levandevekt som ei grovsortering, og så tek ein siste sjekk ved å holdvurdere lam som held vektkravet.

Søyelam og godt kjøtsette lam av tunge rasar har høgare slakteprosent enn lam frå lettare rasar.
Lam som er vegne i eit sankegjerde med lite beitegras i vomma har høgare slakteprosent enn lam som går på godt haustbeite.
Lam som vert tekne inn om kvelden, og vegne om morgonen før beiting, har høgare slakteprosent enn lam som vert tekne inn, og vegne rett frå godt haustbeite.
Fyljande levandevekter kan brukast for å vurdere slaktevekter på lam:
Lam av rasen Norsk Kvit Sau med god kjøttfylde, tørre lam, og med lite beitegras i vomma vil ha ein slakteprosent på rundt 45 % og må ha ei levandevekt på minst 40 kg for å oppnå ei slaktevekt på 17-18 kg.
Erfaringar viser at lam med ein del beitegras i vomma har lågare slakteprosent slik at levandevekt må vere høgare enn 40 kg for å få ei slaktevekt på 17-18 kg.
Tørre lam av lettare rasar med lite beitegras i vomma må ha levandevekt på 43 kg for å få ei slaktevekt på 17-18 kg.
Lam av lettare rasar med ein del beitegras i vomma må ha ei levandevekt på 45 kg for å få ei slaktevekt på 17-18 kg.

Lukke til med sanking og lammesesongen!